Каратэ до

Каратэ Жапонияға Окианава аралынан XIX ғасырдың соңында келген. Ерте уақытта Окианава ерте уақытта Қытай және Жапониямен тығыс сауда қарым-қатынаста болған Рюкю тәуелсіз патшалығының орталығы болып табылған. XVII ғасырда Рюкю патшалығы Сацума князьдығының самурайларымен жаулап алынып оның вассалы болды. Қазіргі уақытта батыс әдебиетінде, Окианава тұрғындары үнемі жапон басқыншыларына қарсы партизандық айқас жүргізген, осы айқас үшін каратэ өнерін туғызған деген ой-пікірлер тараған. Осы хабардың сыншылар үш жүз мыңдық тұрғындық аралда бір жарым ондық жинақ жапон самурай гарнизоны орналасқанымен, окинавтықтардың адалдығын дәлел екеніне сендіреді. Аралда жауынгерлік өнерін жаттығу негізінде Қытайдан қоныс аударған ұрпақтар арасында жаттығылғын, ал олардан аздап басқа тұрғындарға келіп жеткен.
Картэ
Жауынгершілік өнерінің атауы (БИ): Каратэ-до
Басқа да атаулары: Рука Тан
Ел: Жапония
Негізін салушы: Мотобу, Тёки
Ата-бабалық БИ: тотэ
Туынды БИ: Кудо, Кикбоксинг
Карате́ немесе каратэ ( жапон 空手道, МФА [ka’ɽate]; каратэ-до: «бос қолдар жолы») — жапон жауынгерлік өнері, қорғаныспен шабуыл жүйесі. Жапонияның басқа жекпе-жектері жарысты, түрлі лақтыруларды орындайтын, тұтқыр ұстап алу мен тұншықтырғыш тәсілдерін болжайтын (джиу-джитсу, дзюдо), ерекшеленетін каратэда айқас қатысушыларының тікелей контакт деңгейі минимальды, ал қарсыласын қирату үшін оның өмірлік маңызды дене нүктелеріне дәл бағытталған күшті соққы қолмен немесе аяқпен ұру қолданылады. Бастапқы кезеңде, каратэ тек қана өзін-өзі қорғауға арналынған қоян-қолтық ұрыс тәсілі болып саналған.
«Каратэ» («қытайлық қол») термины ХVIII ғ. окинавтың Аката жерінен Сакугавпен енгізілген. Қытайдан оралған соң, Сакугава шаолиньдық жекпе-жек стилін үйреніп жүргенде, Карате-но Сакугава жекеше мектептің негіздеушісі болды. Ақырында «кара» – «қытайлық» иероглифы ұқсас дыбысқа, бірақ басқа мағынаны білдіретін «кара» – «бос» иероглифына өзгертілген. Танымал шебер және каратэның таратушысы Гитин Фунакоси (1868—1957), осы өзгерілгеннің мағынасын: «Жылтыратылған айна қарсы алдында тұрған бүкіл нәрсені көрсетіндей, ал тым-тырыс алап кішігірім дыбысты тарататындай, каратэ үйренип жатқан адамда өзін өзімшілдіктен және каһардан босатып, немен қақтығысуына тұра келетін болса соның бәрін тәнік сезіну қажет. «Бос» деген иероглифтың мағынасы осындай» түсінтірген.
Қытай-жапондық қарым-қатынас ешқашан жақсы болмаған, әсіресе жапонияның Маньчжурияға басып кірген кездері, қытайлық келіп шыққан каратэ жөнелтуі саяси әдепсіз деп есептелінген. «Бос қол» атауы 1935 жылы окинавтық каратэның түрлі стильдерінің шеберлері жиналған конференцияда бекітілген. Кейінірек «до» – «жол» деген түсінім пайда болды, философиялық түсінімде жол, бағыт, жауынгердің өмірлік позициясы, яғни денемен рухтың дайыми жетілдіру мағынасын білдіреді.

Back to top button